De multiculturele samenleving - Een utopie, een illusie of een toekomstvisie

Als vervolg op mijn vorige blog ga ik in deze blog dieper in op enkele filosofische vraagstukken m.b.t. de multi-culturele samenleving. Het hoofdthema zal zijn om vast te stellen wat een multi-culturele samenleving eigenlijk inhoudt, is dit wel realistisch of is het een utopie?

Om dit vraagstuk op te kunnen lossen moeten we eerst kijken naar de fundamenten van een samenleving. Waarschijnlijk zullen deze maar gedeeltelijk overeenkomen met hetgeen een socioloog heeft vastgesteld, maar daarom maak ik ook een filosofische analyse en geen wetenschappelijke analyse.
Een fundament voor een samenleving is een saamhorigheidsgevoel. Voor hen die geen woordenboek bij de hand hebben zal ik een definitie hiervan geven: het gevoelsmatig bij elkaar horen en samen handelen. Onderliggend probleem is echter dat handelen afhankelijk is van de situatie en dat ieder persoon afhankelijk van zijn eigen positie zal handelen. Dit kan leiden tot contradicties en uiteindelijk conflicten.
Een tweede fundament is normen en waarden. Een samenleving dat waarde hecht aan thema X, zal aandacht geven hieraan. Ieder individu dat durft te tornen aan thema X zal de consequenties moeten aanvaarden. Echter zijn er natuurlijk normen die wij hanteren. Ieder thema is afhankelijk van de context waarin deze wordt geplaatst, dit maakt de waarde hiervan een rekbaar begrip. Om hier grip op te krijgen zijn normen essentieel. Sociale controle is de praktische handeling die hieruit zal volgen. En het centrum van deze drie onderwerpen is het moraal.
Het derde fundament van een samenleving is vrijheid. Vrijheid van het individu en te gaan en staan waar hij maar wilt gaan en staan. Vrijheid om zijn eigen leven een invulling te geven naar gelang de omstandigheden dit toelaten. Het probleem is echter een scherp contrast met het moraal: waar ligt de grens tussen vrijheid en plicht? Wanneer wordt een plicht een plicht en vrijheid een vrijheid?

Zoals duidelijk mogen zijn bevatten de drie fundamenten van onze samenleving een onderliggende sociale problematiek.
Saamhorigheidsgevoel is afhankelijk van de perceptie van het individu. Net zoals ik mij irriteer aan mensen die over straat lopen met hun mobieltje waaruit de nodige herrie komt, kunnen andere mensen genieten van deze muziek.
Normen en waarden zijn deels cultuursafhankelijk en indirect is religie ook weer verbonden aan cultuur. Wat voor andere verklaring kan er worden gegeven voor het feit dat de ene groep moslima's wél een hoofddoekje draagt, de andere groep géén hoofddoekje draagt en de laatste groep zelfs een volledige burka draagt? Is dit religie? Is dit cultuur? Of is dit een grijs gebied tussen religie en cultuur in? Mag het dan wel als religie danwel cultuur worden beschouwd?
Vrijheid is wellicht nog het lastigste punt. De samenleving van vandaag bezit een zekere complexiteit m.b.t. vrijheid. De wereld van vandaag is in de ban van terrorisme. Terrorisme heeft als doel angst onder een bevolking te zaaien. De ironie is dat terrorisme kan worden bestreden door de vrijheid van de mens in te perken. Indirect betekent dit dat terrorisme per definitie altijd een win/win-situatie zal opleveren voor terroristen. Als er geen angst onder de bevolking wordt gezaaid, dan worden mensen op zijn minst ingeperkt in hun vrijheid wat op lang termijn een evenredig negatief effect teweeg zal brengen op de samenleving.

Dan gaan we nu terug naar het hoofdthema van deze blog. Wat is nou een multi-culturele samenleving? Is het een samenleving dat een unieke balans weet te vinden tussen de drie eerder gestelde fundamenten van een samenleving? Of is het eerder een labiel evenwicht waarbij er sprake is van een constant conflict tussen de verschillende factoren die bij elkaar een soort van samenleving moet voorstellen?
Ik denk dat een multi-culturele samenleving haalbaar is, of tenminste realistisch. Maar de tijdsduur ervan is afhankelijk van téveel variabelen om vast te stellen wat de waarde hiervan is. Hoe groter het verschil tussen groepen mensen onderling binnen een samenleving, des te groter zal de kans zijn op een potentiële conflict tussen bevolkingsgroepen. Meer verschil tussen mensen veroorzaakt een verminderde saamhorigheidsgevoel waardoor één van de fundamenten van een samenleving broos wordt. Een strenge handhaving van de bovengenoemde normen en waarden impliceert de ontwikkeling van een wet dat gelijkwaardig is aan die van de mens-onwaardige sharia. Willen wij dit wel? Willen wij als samenleving zo ver gaan om onze normen en waarden te beschermen dat wij ons moeten wenden tot extreme beschermingsmechanismen? Het enige waartoe dit zal leiden is een inperking van onze vrijheid. En is vrijheid niet de kern van ons leven? De essentie van onze gewaarwording van het feit dat wij leven? Is vrijheid niet eigenlijk onze grootste goed en wellicht het belangrijkste fundament van dé samenleving?

Zo ja, dan is een multi-culturele samenleving zoals eerder gesteld een unieke balans tussen de fundamenten van een samenleving. En dat impliceert indirect een utopie, wat voor sommige mensen gelijkstaat aan een illusie. Gelukkig ben ik vanuit mijn persoonlijkheid een idealist en is mijn geloof in het wezen dat de mens heet nog altijd sterk. Nu maar hopen dat de realiteit niets anders zal bewijzen.

Mensen, het was weer een zware blog waarin verschillende politieke thema's werden behandeld. Bedankt voor het lezen en ik zie graag de nodige discussies ontstaan. Ik wens ieder een hele fijne dag toe!
Een dikke knuffel van Halbe - wereldverbeteraar pur sang.